Niemand wil ze hebben...

Daar gaat een boot, 937 passagiers aan boord. Vluchtelingen. Het risico om in hun thuisland te blijven is te groot. Na duizenden kilometers gevaren te hebben probeert het schip bij de ene haven na de andere aan te meren. Maar er wordt geweigerd asiel te verlenen omdat er dan ‘scheepsladingen’ andere vluchtelingen zouden volgen. ‘De lijn moet ergens getrokken worden’.

Herkenbaar tafereel, is het niet? Het gaat hier echter over een boot met Joodse vluchtelingen, die in 1939 Duitsland en omringende landen ontvluchtten, maar in Amerika nergens voet aan wal konden zetten. Europa wilde ze niet hebben.
Ga even met mij terug de tijd in. Albert Einstein zei eens: ‘De bittere lessen uit het verleden moeten voortdurend opnieuw worden geleerd’. Niets is minder waar als het gaat om de bittere lessen aangaande het lot en leed van mensen die gedwongen zijn hun thuisland te verlaten.

Hier wat citaten uit het boek “Niemand wil ze hebben, Europa en zijn vluchtelingen” van Linda Polman.
“Toen steeds meer Joden probeerden uit Duitsland te ontkomen, was dat voor buurlanden een reden om het ze zo moeilijk mogelijk te maken om binnen te komen. Regeringen wilden een aanzuigende werking voorkomen. In 1938 verklaarde Nederland de Joodse ‘migranten’ zelfs tot persona non grate, onwelkom. Dat was uit pure medemenselijkheid, aldus de Nederlandse minister van Justitie; de Joden toelaten zou slechts leiden tot verergering van de toch al woekerende haat tegen de eigen Nederlandse joden.
Er volgde een internationale top in de zomer van 1938 over het Europese vluchtelingenprobleem. “De notulen van de Evian Conferentie hadden net zo goed tachtig jaar na dato, nu dus, geschreven kunnen zijn. Het thema dat als een rode draad door de samenkomst zou lopen was: niet in míjn achtertuin. De Nederlandse afgevaardigde sprak zijn medeleven met vooral Joodse kinderen uit, gaf hoog op over Nederlands ‘eeuwenoude traditie van gastvrij onthaal’, maar helaas, Nederland was maar klein, de economie viel tegen en het land had het verzadigingspunt bereikt. Frankrijk zei ook al vol te zitten en bovendien vermoedde het land dat zich ‘Trojaanse paarden’ in de Joodse ‘migratiestroom’ bevonden, spionnen en onruststokers die op de loonlijst van het naziregime bevonden. Zweden vond dat een oplossing gezocht moest worden in opvang buiten Europa, in emigratielanden zoals Canada en Brazilië bijvoorbeeld. Australië zei ook nee tegen de komst van meer Europese Joden. Sinds Hitlers aantreden had Australië gemiddeld iets meer dan 80 Joden per maand binnengelaten, maar hun ‘religieuze en huwelijksgebruiken’ en ‘separatistische geneigdheid’ stonden succesvolle integratie in de Australische samenleving in de weg. Geen enkel Europees land zette de poorten open voor de Joodse vluchteling. De regering-Hitler deed een verklaring uitgaan waarin zij zogenaamd haar verbazing uitsprak dat van alle landen die nazi-Duitsland bekritiseerden om de ‘grenzeloze wreedheid’ van zijn omgang met Joden, er geen Europees land was die zijn poorten voor diezelfde Joden wilde openen. Duitsland kwam er tenminste eerlijk voor uit dat het geen Joden wilde. ‘Ze druipen van medeleven voor die arme, getergde mensen, maar blijven hard en onbuigzaam als het om helpen gaat’.

Waarom raakte het me zo toen ik las over hoe we om zijn gegaan met de Joden rondom de Tweede Wereldoorlog? Ik heb me door de tijd heen regelmatig afgevraagd wat voor positie ikzelf ingenomen zou hebben, als ik in die tijd geleefd zou hebben. Maar in principe is dat helemaal niet van belang. Geschiedenis herhaalt zich. Het is aan ons om positie te nemen aangaande de uitdagingen waarmee we vandaag de dag te maken hebben! Het raakte me toen ik las welke argumenten er gebruikt werden om de Joden geen asiel te verlenen, net voordat de Tweede Wereldoorlog begon en net voordat de Joden in grote schaal naar de gaskamers gebracht werden. Ze maken misbruik van onze zorgstaat. Ze hebben andere gebruiken, ze zonderen zich zo af van de rest. Ze vormen een gevaar voor onze samenleving. Klinkt dit je niet al te herkenbaar in de oren? Snap je m’n punt? Wat hebben we nu geleerd van wat er bijna een eeuw geleden in Europa heeft afgespeeld?

Ik word moe van de politieke onwil. Inmiddels zijn er zo’n 100.000 vluchtelingen in Griekenland (op de 30.000 waar Nederland mee van doen heeft). In hoeverre is het realistisch van Griekenland te verwachten dit zelf maar op te lossen? En heb je nog steeds het idee dat Europa overspoeld wordt met vluchtelingen? Wat dacht je van Jordanië, die ongeveer 3 miljoen vluchtelingen opvangt? En van Turkije, zo’n 4 miljoen? Of Uganda, Libanon, Pakistan en ga zo maar door? Hoe kan het dat we aan de mensen die in Europa aankomen dan geen adequate zorg kunnen verlenen?

In het kamp zijn nu zo’n 19.000 mensen. Heb laatst het inwoneraantal van de gemeente opgezocht waar ik in woon (Neder-Betuwe): zo’n 23.000. Als ik dan opsom wat voor voorzieningen we hier in onze gemeente hebben, zoals het aantal scholen en toegang tot gezondheidszorg… Hoe ondermaats is de zorg dan in het kamp. Er wonen zo’n 13.000 mensen in de olijfgaarden om het kamp heen. Het is inmiddels zo ver uitgestrekt dat ik via social media foto’s tegenkom van plekken waar ik zelf nog geen voet gezet heb. Nog nooit in Moria’s geschiedenis zijn we de winter begonnen met zoveel mensen in niet-winterswaardige onderkomens. Elke dag wordt er volop getimmerd in de olijfgaarden. Met behulp van pallets en tentzeilen bouwt men hun eigen ‘structure’ (zoiets als een geïmproviseerd hutje), omdat het drama is om in een zomertentje de Griekse natte winter in te moeten gaan.

Wat een bewondering heb ik voor de mensen waar we voor werken. Inmiddels is er een heuse markt in het kamp ontstaan. Er wordt vanalles verkocht; groente en fruit, sigaretten, kleding, tentzeilen. En laatst ben ik met een collegaatje op een ‘food tour’ geweest (had vervolgens wel een week last van m’n darmen); allerlei keukens worden er in het kamp vertegenwoordigd. Zo is er Iraanse ash (soort soep), Syrische falafel (gefrituurde balletjes van kikkererwtenpuree), Afghaanse bolani (gebakken plat brood met een groentevulling). Ondanks dat mensen inmiddels letterlijk in de rij voor het toilet of een (koude) douchebeurt moeten staan, het is verwonderlijk hoe schoon en netjes opgemaakt men over straat gaat.

De laatste maanden was voor mij en m’n collega’s een pittige tijd. Waar we dit jaar met het ‘middle managment team’ (de groep die beslissingen maakte wat betreft het reilen en zeilen van onze organisatie in het kamp) begonnen met 9 vrijwilligers, inmiddels zijn er daar 3 van over. Het betekende extra werk op minder schouders, terwijl de situatie in kamp nijpender was dan ooit tevoren. In deze tijd zijn er ook zeer heftige gebeurtenissen geweest, zoals een grote brand in het kamp die een vrouw het leven heeft gekost en waardoor tientallen anderen het laatste dat ze aan bezittingen hadden in de brand zagen omkomen.

Mijn taak als ‘supply manager’ begon tijdens de piekmaand in september (zo’n 4800 mensen kwamen die maand aan). Het is een blijvende battle om voldoende kleding- en hygiëne items voor de mensen te kunnen vinden, hetzelfde geldt voor tenten, tentzeilen, pallets. En dat met een gelimiteerd aantal donaties.
Die verantwoordelijk drukt soms best zwaar. Als ik er niet voor zorg dat die tenten bijv. op tijd op het eiland aankomen, dan betekent dat er mensen letterlijk zonder dak boven hun hoofd de nacht in moeten gaan.

Inmiddels ben ik terug in Nederland, voor zo’n 6 weken in totaal. Best een flinke tijd. Wil je weten hoe jij financieel of praktisch betrokken kan zijn bij het werk dat EuroRelief in het kamp doet? Vraag me! Het is bijzonder om te zien hoe God door kleine, onbeduidende schakeltjes heen in een duistere plek als Moria werkt! Dat zet alles elke keer weer in een grootser perspectief.

Ik wil je via deze weg alvast bedanken voor je steun in het achterliggende jaar, op welke wijze dan ook! Ik wens je het goede toe voor 't nieuwe jaar!

Wat beeldmateriaal:
* https://www.facebook.com/giorgos.moutafis.5/videos/10221063895368500/
* https://www.theguardian.com/global-development/2018/sep/13/greece-refugees-lesbos-moria-camp-funding-will?CMP=share_btn_fb&fbclid=IwAR1jkitLMvfX5sGZkKR8_ZI91dbd1sAZ0q4gp2iywX3PdgjU4xp6ufm1nwk